Bitki sterolleri ya da bitkisel steroller nedir?
Bitki sterolü (Bitkisel steroller); badem, elma, incir, fındık, ceviz gibi yağlı tohumlar, tahıllar, soya yağı, mısırözü yağı, zeytinyağı gibi bitkisel yağlar, kuru baklagiller, meyve ve sebzelerde bulunur.
Bitki sterolleri sağlığımıza olumlu etkileri olabilecek fonksiyonel bir besin grubudur. Bitki sterolleri neredeyse tüm bitkilerde bulunur.
Ve yaklaşık 200‘den fazla bitki sterolü çeşidi bulunmaktadır.
Bitki sterolleri yapı olarak kolesterole benzemektedir fakat kolesterolün rakibidir.
Bitki sterolleri; vücut tarafından emilebilmesi için çözülebilir yapıda olması gereken kolesterolün emilimini azaltır.
BİTKİ STEROLÜNÜN SAĞLIĞIMIZA ETKİLERİ NELERDİR?
• Bitki sterollerinin düzenli kullanımda total ve kötü huylu kolesterolü düşürmeye yardımcı olduğu bilinmektedir. Bir ilaç olmamakla beraber; kolesterol seviyesi yüksek olan kişilerde, tek başına bitkisel sterol kullanılarak kötü kolesterolün %14 oranında düştüğü tespit edilmiştir. Bitki sterolleri fazla kolesterolü dışkı yoluyla vücuttan atmaktadır. Kolesterol, hayvanların vücut dokularındaki hücre zarlarında bulunan ve kan plazmasında taşınan bir sterol, yani bir steroid ve alkol birleşimidir. Daha düşük miktarlarda bitkilerde de bulunur. Bitki sterolleri kolesterol gibi vücudumuzda sentezlenemezler fakat bitkisel ve hayvansal gıdalardan karşılanabilirler.
Kolesterolün yükselmemesi ve dengede kalması için neler yapılabilir?
Günümüzde pek çok sağlık sorunun birincil sebebi haline gelen sağlıksız ve dengesiz beslenme ve beraberinde hareketsiz bir yaşam kolesterol değerinin bozulmasına da sebebiyet vermektedir.
Kolesterol seviyesinin dengede tutmak için şunlara dikkat edilmelidir;
• Doymuş yağ içerikli hazır ve paketli gıdaların tüketiminden kaçınılmalı ve mümkün oldukça bitkisel yağlar tüketilmelidir.
• Çok yağlı hayvansal gıdalar(kırmızı et, et ve tavuk derileri, yağlı süt, peynir ve tereyağları) tüketilmemelidir.
• Beyaz et ve deniz mahsulleri tüketimine ağırlık verilmeli, ölçülü şekilde tüketilmelidir. Örneğin; karides gibi kabuklu deniz ürünleri, beyin, böbrek...
• Kolesterol yüksekliğinin önemli sebeplerinden biri de yüksek oranda tuz kullanımıdır. Bu nedenle yemekleri az tuzlu, tuzsuza yakın tüketmek önemlidir.
• Öğün atlamamak gerektiğini her zaman vurgulamakla birlikte, yüksek kolesterolü olan kişilerin bu konuya da dikkat etmek zorunda olduğunu belirtmeliyiz.
• Tatlı yeme isteği duyulduğunda kuru meyveleri tercih etmek kolesterol seviyesinin dengede kalması için önemlidir.
• Yüksek ısıda ve fazlaca pişirilmiş gıdalarda vitamin, mineral ve antioksidan değeri düşmektedir. Besinlerden yeterince fayda almak için pişirme derecesine ve süresine dikkat edilmelidir.
Bitkisel sterollerin çocuklarda ve hamilelerde güvenliği konusunda yeterince bilgi bulunmamaktadır. Bu yüzden çocuklarda, hamilelerde ve emziren annelerde doktora danışmadan kullanılması önerilmemektedir. Aynı durum herkes için geçerli olmakla birlikte mutlaka uzman bir hekime danışmanızı tavsiye etmekteyiz.